A Agrupación Cultural O Galo convídate ao roteiro sobre os alcaldes e as corporacións da II República en Santiago de Compostela.
Podes asistir acompañad@.
Dirixe o roteiro e a introdución previa: Antonio Míguez Macho (profesor de Historia Contemporánea).
Lugar: Libraría Couceiro, praza de Cervantes, realizando unha introdución previa no seu interior, para deseguido saír polas rúas da Zona Vella onde será realizado o roteiro.
Data: Mércores, 10 de maio de 2023.
Hora: 19:30 horas.
Aconséllase chegar cuns minutos de antecedencia.

​A chegada da Segunda República producirase tras as eleccións municipais do 12 de abril de 1931, nas cales os candidatos republicanos triunfarán sobre os monárquicos nas principais cidades de España. En Galicia tamén tivera lugar ese triunfo maioritariamente no ámbito urbano, en concreto os candidatos republicanos triunfaron en todas as grandes cidades galegas fóra de Lugo. A batalla polo triunfo electoral tivo lugar despois dunha intensa campaña electoral, a primeira con características plenamente modernas da historia de España, cos candidatos convencidos de que se estaban xogando algo máis que a simple representación municipal. Algúns resultados son particularmente significativos deste envorco político e social que as urnas estaban a mostrar. En Santiago de Compostela, os candidatos republicanos obtiveron 19 dos 30 concelleiros nas eleccións de abril de 1931. Coa proclamación da República, o cambio de cor en todas as instancias do poder local e provincial acelerouse, algo que se intensificou aínda máis coa elección a Cortes constituíntes de xuño daquel mesmo ano. O resultado destas eleccións en Galicia outorgou unha representación maioritaria aos partidos republicanos e de esquerda, aínda que con notables diferenzas segundo as provincias. A Federación Republicana Galega (á fronte da cal estaba Santiago Casares Quiroga) ou o PSOE, foron os grandes triunfadores.
Como consecuencia deste panorama electoral, por vez primeira na historia de Galicia accederon a postos de tanta relevancia social e política como alcaldes ou deputados non soamente personalidades republicanas, de esquerda e galeguistas, senón tamén simples traballadores ou labregos militantes do movemento obreiro ou que viñan de organizacións agrarias. Entre as grandes figuras políticas do período en Galicia destacaban tamén profesionais liberais e intelectuais de clases medias e altas, de ideoloxía republicana e progresista, moitos deles na contorna da ORGA, como o xa citado Santiago Casares Quiroga (quen era o propio líder da organización e a gran figura política do período en Galicia), que ocupou distintas responsabilidades ministeriais e será presidente do Goberno en 1936; ou Bibiano Fernández Ossorio e Tafall, biólogo de profesión e catedrático de Ciencias no Instituto de Pontevedra, militante tamén da ORGA, que chegou a ser alcalde de Pontevedra con vinte e oito anos á chegada da República, despois presidiu a Deputación da mesma provincia, ademais de ser deputado nas Cortes constituíntes de 1931 e de novo no ano 1936, e presidente da comisión de redacción do Estatuto de Autonomía de Galicia; Jaime Quintanilla, médico de Ferrol, deputado socialista e alcalde da súa cidade natal, Alfonso Rodríguez Castelao, médico, pero sobre todo intelectual, artista e político de Rianxo, que tamén formou inicialmente parte da alianza republicana ata a fundación do Partido Galeguista, deputado nas Constituíntes de 1931 e de novo no 36, o gran referente do nacionalismo galego.
O ano 1932 estivo marcado por tres conflitos sociais en Galicia que se atopaban directa ou indirectamente condicionados por un contexto económico adverso. En xaneiro de 1932 estalou un grave enfrontamento na industria conserveira galega por causa da implantación do seguro de maternidade. No mesmo ano 1932, tiveron lugar dous graves conflitos máis, froito das restricións orzamentarias ás que se vía abocado o goberno da República por causa da crise e do inxente labor de transformación que se propuxo desde a súa chegada. Por unha banda, a paralización das obras do ferrocarril Zamora-Ourense-Santiago, que supuxo a ameaza directa de destrución de miles de postos de traballo. Por outra banda, as restricións aprobadas para a construción naval no Arsenal de Ferrol a partir do recorte orzamentario fixeron tremer a estrutura produtiva da zona.
Nestes anos de circunstancias económicas tan adversas, a República puxo en marcha un amplo programa de reformas sociais e culturais. Quizá sería a preocupación pola extensión do ensino unha das máis emblemáticas, o que se concretou na posta en marcha dun novo mecanismo de formación e acceso á profesión de mestre (o chamado Plan Profesional), acompañado dunha dignificación do oficio, así como un ambicioso plan de creación de miles de escolas novas. Institucións como a Universidade de Santiago tiveron tamén no período republicano unha época de esplendor na que frutificaron esforzos que viñan desenvolvéndose desde a época restauracionista, co liderado da Institución Libre de Ensino e a Xunta de Ampliación de Estudos. A Universidade de Santiago ademais estableceu unha íntima relación neste tempo con outras institucións culturais de particular relevancia, como é o caso do Seminario de Estudos Gallego (SEG), fundado en 1923 e que viviu no período republicano a súa etapa de maior esplendor.
Entre outras destacadas iniciativas, a sección de Ciencias Sociais, Xurídicas e Económicas do Seminario Estudos Galegos (SEG) asumiu a redacción técnica do anteproxecto do primeiro Estatuto de Autonomía para Galicia. A consecución do Estatuto foi, pois, outra das grandes cuestións políticas do período republicano, cun proceso de tramitación complexo e tortuoso. Hai que destacar que aínda que a aprobación do texto atrásase ata o ano 1936, o proxecto de estatuto xa estaba elaborado e consensuado tan pronto como en 1932. Este proxecto sancionouse por unha asemblea de municipios galegos presidida polo alcalde de Santiago, Raimundo López Pol, na que contou co apoio do 77% dos concellos de Galicia. Con todo, o seguinte paso que sería o seu plebiscitación, foi frustrado ao ano seguinte por diversas cuestións políticas internas primeiro e que fixeron despois imposible a súa aprobación co cambio de signo político en Madrid tras as eleccións de novembro de 1933. A dereita que quedara moi afectada polo cambio de réxime en 1931, aprendeu a organizarse e mobilizarse, en Galicia coa creación da Unión Regional de Derechas e a nivel estatal coa fundación da CEDA. O resultado deste proceso foi un gran triunfo electoral en 1933 que cambiou de dirección política ao período.
O que fixo posible a aprobación do Estatuto foi o resultado das eleccións de febreiro de 1936. Tras unha mobilización política sen parangón, os resultados electores volven marcar outro envorco político, esta vez a favor dos republicanos e esquerdistas que se presentan en coalición como Fronte Popular, aínda que con resultados distintos de novo en cada unha das provincias galegas. A clave dos bos resultados para a Fronte Popular aséntase precisamente no feito de reeditar esta coalición de republicanos, socialistas e galeguistas que dera tan bo resultado no ano 1931 e cuxa ruptura carrexara o fracaso de 1933. De novo a partir de febreiro de 1936, por tanto, e como sucedera en 1931, os postos de responsabilidade política e social en Galicia volveron estar ao alcance de simples traballadores e xentes anteriormente excluídas dese tipo de cargos polo sistema. A ese resultado, chegaron cunha base social de apoio tecida en anos de loita.
Exactamente igual sucedeu coas mulleres, ás que non se lles “concedeu” o dereito de voto, senón que o gañaron pola súa mobilización en prol da igualdade. A posibilidade real de exercer cargos políticos de relevancia, non fixo senón aumentar a unión entre estes sectores e o sistema político-social, ata o punto de que a defensa da República converteuse na defensa dun mesmo e dunha mesma. Unha relación non exenta de complexidades, insurreccións, deslealdades e intentos revolucionarios, pero que se sustentaba nun proceso aparentemente imparable de integración daqueles “excluídos” e “excluídas” chegados á sociedade civil burguesa, en cidadáns dunha democracia social. Poucos días despois do que foi a derradeira experiencia democrática do período republicano en Galicia, a aprobación en plebiscito do Estatuto de Autonomía o 28 de xuño de 1936, tiña lugar un golpe de Estado que abría un período de violencia e destrución da sociedade civil que rompía con todas as lóxicas precedentes e establecía as bases da ditadura franquista.

Profesor Titular no Departamento de Historia da Universidade de Santiago de Compostela e vicedecano da Facultade de Xeografía e Historia. Forma parte do grupo de investigación Historia Agraria e Política do Mundo Rural (HISTAGRA) e do Centro de Investigación Interuniversitario en Paisaxes Atlánticas Culturais (CISPAC).
Dentro das súas liñas de investigación sobresaen o estudo da  historia dos movementos sociais e os procesos de construción da cidadanía, da memoria e o pasado traumático, con particular atención ás formas adoptadas pola violencia contra a poboación civil, as actitudes sociais contra a violencia e os procesos de transmisión memorial do pasado en perspectiva comparada.
Entre as súas publicacións recentes, destacan: 

• "Spain 1936-1945: Coup d’État and Genocidal Practices in the Destruction of ‘Anti-Spain’”, Cambridge World History of Genocide, vol. III “Genocide in the Contemporary Era, 1914‐2020, Ben Kiernan, ed. (New York, Cambridge University Press, 2023).
• “The Last Crusade: Holy War and Genocidal Practices in the Case of the Spanish Civil War (1936–1939)”, Routledge Handbook on Religion and Genocide, Sara E. Brown e Stephen Smith, ed. (London: Routledge, 2022).
• Sites of Violence and Memory in Modern Spain. From the Spanish Civil War to the Present Day (London: Bloomsbury, 2021).
• 1936. Un nuevo relato (con Lourenzo Fernández Prieto e Dolores Vilavedra Fernández, eds), (Zaragoza, Prensas Universitarias, 2020).

Academia: https://usc-es.academia.edu/AntonioMiguezMacho
Researchgate: https://www.researchgate.net/profile/Antonio-Miguez-Macho-2/3
CV: https://www.histagra.es

A Agrupación Cultural O Galo convídate ao acto ao redor da novela de Lois Diéguez As voces amadas.
Podes asistir acompañad@.
Interveñen: Mercedes Espiño (profesora xubilada), Xulio Lago (director teatral), María Barcala (actriz) e Lois Diéguez (autor).
Lugar: Libraría Couceiro, praza de Cervantes, sendo proxectado un audiovisual.
Data: Mércores, 3 de maio de 2023.
Hora: 19:00 horas.
Aconséllase chegar cuns minutos de antecedencia.

A Agrupación Cultural O Galo convídate ao debate sobre as eleccións municipais ao Concello de Santiago, ao que están convidados e convidadas, tendo confirmado a súa asistencia os e as cabezas de lista das catro forzas políticas con representación municipal.
Podes asistir acompañad@.
Lugar: Salón de Actos do CSC do Ensanche.
Data: Mércores, 26 de abril de 2023.
Hora: 20:00 horas.
Aconséllase chegar cuns minutos de antecedencia.

A Agrupación Cultural O Galo, por motivos de saúde inesperados do relator, Xusto Beramendi, vémonos na necesidade de adiar a palestra “1846, sementes con futuro” prevista para este xoves, sine die. Lamentamos inmenso. Informaremos cando teñamos acertada unha nova data, co propio relator e o Museo do Pobo Galego. Desculpa as molestias.

As dúas almas do levantamento de 1846 en Galiza
 
Entre o 2 e o 26 de abril de 1846 un levantamento civil e militar abalou Galiza. Mais, como denominalo? Os nomes co que foi definido varían segundo a persoa que os ten analizado: levantamento? Pronunciamento? Revolución? Coidamos que todos son válidos, só é cuestión de perspectiva. O que non podemos negar é que no seo do movemento de abril de 1846 participou a primeira xeración galeguista: a denominada como provincialista.
Efectivamente, cremos que nos sucesos de abril de 1846 xúntanse dúas tradicións políticas, non necesariamente opostas entre si, que son as que axudan a apreixar na súa xusta medida estes acontecementos. Foi, en primeiro lugar, un pronunciamento progresista, ao igual que outros moitos pasados e outros tantos vindeiros. Seguiu o esquema clásico: un corpo de exército que se subleva en favor do liberalismo máis avanzado, uns militares que actúan coma caudillos políticos, mais que como membros dunha corporación militar. Formáronse despois as xuntas gobernativas, desde as localidades até a central galega –que tivo a Compostela como sede–. Pero foi, en segundo lugar, a proba de lume dos provincialistas, vencellados ao liberalismo progresista, que non dubidaron en xuntarse ao levantamento, para levar adiante o programa progresista, si; mais tamén para pór a Galiza no centro da reivindicación política. Porque, segundo a proclama da xunta central galega, de 15 de abril de 1846, con este movemento “llegará a conquista Galicia la influencia de que es merecedora, colocándose en el alto lugar a que está llamado el antiguo reino de los Suevos”. É aquí onde podemos atopar a nosa revolución.
Insistimos en que non debemos ver estas dúas almas políticas como separadas, nin sequera representadas por persoas diferentes: o galeguismo nace no seo do liberalismo español máis avanzado, a mesma xunta central galega, na proclama mencionada, escribía “Que la espada de Galicia haga inclinar una sola vez la balanza en que se pesan los destinos de España”. O protagonismo de Galiza no levantamento de 1846 foi claro e del xurdiu unha tradición política que chega aos nosos días: o nacionalismo galego.
O fracaso do movemento de 1846 creou tamén a épica da derrota: os mártires de Carral foron elevados á categoría de heroes polo galeguismo posterior, lembrados xa unha década despois no banquete de Conxo (1856). Que maior paradoxo podemos sinalar que o feito de que o movemento galeguista asumise como propios uns mártires que non eran galegos de nacenza? O galeguismo naceu da liberdade, independentemente de quen a proclamase e defendese.
As rúas de Compostela dan testemuña de relevantes sucesos do levantamento galego de 1846, pois foi unha das cidades protagonista dos sucesos, o lugar onde se instalou a Xunta central e onde todo rematou.
 
Descrición do roteiro:
 
Primeira parada: colexio de Fonseca.
Sede da Xunta de Santiago no levantamento de 1846
 
Segunda parada: Praza da Quintana.
Placa conmemorativa do Batallón literario.
 
Terceira Parada: Casa da Parra.
Sede da imprenta de José Núñez Castaño.
 
Cuarta Parada: rúa da Acibechería.
Sede da imprenta dos Compañel.
 
Quinta parada: San Martiño Piñario
Sede da Academia Literaria de Compostela.
Punto final do levantamento de 1946 (mártires de Carral).
 
Sexta parada:
Casa de Manuel Murguía (praza do Campo/Cervantes), que coincide cunha parada do roteiro dedicado a Manuel Murguía, testemuña dos acontecementos de 1846.
 
Prudencio Viveiro Mogo

O Valadouro, 1974. Licenciado en Xeografía e Historia pola Universidade de Santiago de Compostela (1992-1997). Grado de licenciado coa tese de licenciatura Os comezos da Administración liberal na provincia de Lugo (2000). Diploma de Estudos Avanzados no programa de doutoramento “Estudos Contemporáneos” da Universidade de Santiago de Compostela (1998-1999).
É autor dos seguintes libros:

• Política, eleccións e fidalgos. O réxime do Estatuto Real na provincia de Lugo, 1834-1836 (Ediciós do Castro, 2004),
• O Estatuto galego durante a II República (Ediciós do Castro, 2007)
• Os irmáns de América. As pegadas da emigración do Valadouro na Habana (Laiovento, 2021).

Membro do consello editorial de Murguía, Revista Galega de Historia.
Membro do consello de dirección de Edicións Laiovento.
Traballa no Consello da Cultura Galega.
Para máis información sobre as publicacións de Prudencio Viveiro Mogo:
http://publicacionsprudencioviveiromogo.blogspot.com/

A longa evolución, de máis de 180 anos, do movemento ideolóxico e político que ten a súa última manifestación no nacionalismo galego actual iníciase en 1840-1846 en forma de provincialismo, en paralelo co seu homónimo catalán e co fuerismo vasco. Formado inicialmente por un reducido número (entre 70 e 80) de universitarios, profesionais e algún militar, maioritariamente de clases medias e moi concentrado en Santiago, politicamente case todos eles apoiaban ao partido progresista español en cuxo seo empezan a formar unha tendencia ideoloxicamente diferenciada.
Os principais carácteres específicos desta primeira manifestación do galeguismo político son: facer de Galicia o centro do seu ideario sen por iso renunciar de momento a asumir a nación española na política estatal; establecer os primeiros fundamentos do futuro concepto de nación galega, para o que introducen o historicismo como vía de demostración da súa existencia, asumen a tese da orixe celta dos galegos, empezan a defender a lingua, a cultura e etnicidade autóctonas e dan os primeiros pasos do rexurdimento literario que se consolidará despois; promover unha prensa provincialista tan numerosa como inestable coa que difunden as súas posturas; e reivindicar un maior peso político de Galicia no concerto peninsular.
No plano político, non forman organizacións propias senón que actúan sempre encadrados no progresismo español, tanto nas xuntas de 1843 como sobre todo no pronunciamento de abril de 1846. Neste último, mentres o brazo militar é puramente progresista, os provincialistas teñen xa unha importante presenza na súa estrutura civil, presenza que deixa unha clara pegada galeguista nos manifestos da Xunta revolucionaria (“Galicia, colonia da Corte”) da man principalmente de Antolín Faraldo, o seu ideólogo maior. O fracaso do alzamento e o fusilamento de Solís e os seus oficiais en Carral foron convertidos pola xeración seguinte no fito fundacional do que andando o tempo, logo de pasar polas fases provincialista e rexionalista, acabará sendo dende 1918 o nacionalismo galego.

Catedrático emérito de Historia Contemporánea da USC, da que foi vicerreitor (1990-1994). Cofundador do Museo do Pobo Galego, presidiu a súa Xunta Rectora (2000-2011) e o seu Padroado (2011-2022). Participou na creación das revistas Teima (Santiago, 1976), Negaciones (Madrid, 1977), A Trabe de Ouro (Santiago, 1990) e Tempos Novos (Santiago, 1997), así como da Fundación Castelao. Foi director da sección de Pensamento Político da Fundación Vicente Risco e é  membro da Fundación Losada Diéguez. Recibiu o Pedrón de Ouro (2008), os premios Nacional de Ensayo (2008), Losada Diéguez de Investigación (2008), AELG de Ensaio (2008), da Crítica de Galicia en Investigación (2008) e Galiza Mártir (2009) e a Medalla Castelao (2017).
Especializado en historia das ideoloxías e dos nacionalismos, publicou entre outros moitos libros, artigos e capítulos de libros Miseria de la Economía (1974) con E. Fioravanti, Vicente Risco no nacionalismo galego (1981), Galicia e a historiografía (1993), Ethnos versus Polis? On method and nationalism (1994), Manuel Murguía (1998), Alfredo Brañas no rexionalismo galego (1998), La historia política: algunos conceptos básicos (1999), La España de los nacionalismos y las autonomías (2001) con J.L. Granja y P. Anguera, A autonomía de Galicia (2005), A transición en Galicia (2007), A Galicia autónoma (2007), De provincia a nación. Historia do galeguismo político (2007) e Historia mínima de Galicia (2016). Ademais é autor ou coautor das edicións críticas das obras de Antón Losada Diéguez (1985), Ramón Villar Ponte (1990), Lois Peña Novo (1994), Alfonso R. Castelao (2000) e Vicente Risco (2001). Organizou e coeditou as actas dos congresos Nacionalismos y regionalismos en la España de la Restauración (1983), Castelao (1986), Los nacionalismos en la España de la Segunda República (1988), Nationalism in Europe: Past and Present (1993), Memoria e Identidades (2004), Poder y Territorio en la España del siglo XIX. De las Cortes de Cádiz a la Restauración (2012) e Repensar Galicia: as Irmandades da Fala (2017).

A Agrupación Cultural O Galo como integrante da Rede da GaliLusofonia convida-te à atuação do grupo musical LaMontagne & PicoAmperio.
Vai ser um concerto com bilhete gratuíto ao que podes assistir acompanhad@.
Lugar: Bar Riquela, rua do Preguntoiro.
Data: Terça-feira, 18 de abril de 2023.
Hora: 20:30 horas.
Chegar com 15 minutos de antecedência.

A Agrupación Cultural O Galo convídate ao roteiro do programa Coñecendo os barrios de Compostela, que decorrerá nesta ocasión por San Lázaro, durante o primeiro día da Festa da Uña.
Este roteiro comentado polo arqueólogo Mario César Vila principiará diante do edificio da Dirección Xeral de Defensa do Monte, o próximo venres 24 de marzo de 2023, ás 16:45 horas.
Ficas convidad@, sendo necesaria inscrición previa para asistir ao mesmo xa que é preciso enviar unha lista cos datos persoais dos asistentes que queiran ver as escavacións do antigo lazareto, situado dentro do edificio da actual Consellaría de Medio Ambiente, Territorio e Vivenda.
Con este fin é preciso enviar o nome e os dous apelidos, xunto co número do documento de identificación, antes do martes 21 de marzo ás 23:59 horas, ao enderezo comunicacion@ogalo.gal
Saúdos cordiais,