O vindeiro xoves, 5 de outubro, terán lugar na libraría Couceiro de Compostela as seguintes palestras destas xornadas:

​Comezaremos ás 19 horas co relatorio de Manuel Vilar titulado A ETNOGRAFÍA NO SEG. TEXTOS PARA COÑECERNOS.
Manuel Vilar Álvarez é licenciado en Xeografía e Historia e máster en Xestión de Patrimonio Cultural. O seu labor profesional desenvólvese no campo da antropoloxía e patrimonio, comisariando exposicións ou facendo traballo de campo en temas relacionados co Camiño de Santiago ou con outros aspectos do patrimonio cultural. Desde 2019 é o director do Museo do Pobo Galego.
É autor de diferentes publicacións sobre A Costa da Morte, antropoloxía e o camiño de Santiago, especialmente o de Fisterra e Muxía, salientando Camiño de Santiago a Muxía por Brandomil, editada pola Editorial Alvarellos en 2019 ou o capítulo “Analyzing Narratives about the Camino. From Claims in Support of Local Elements to the Success of the Xacobeo”, en C. Sánchez Carretero, Heritage, Pilgrimage and the Camino to Finisterre. Walking to the End of the Word. Springer, Londres 2015.
No ano 2019, e con motivo de dedicarlle o Día das Letras Galegas a don Antonio Fraguas, publicou varios artigos sobre o traballo etnográfico de Antonio Fraguas, como “O ritual festivo como elemento diferenciador”, no libro Antonio Fraguas. A cultura como forma de vida, da Universidade de Santiago de Compostela. Ten traballos sobre a emigración galega a Nova York, sobre Xaquín Lorenzo ou sobre os museos etnolóxicos como “Ethnographic museums and essentialist representations of Galician identity”, en International Journal of Iberian Studies 21.2, 2008, en colaboración con Xerardo Pereiro Pérez. O último publicado foi o ano 2022 na revista Agora, papeles de filosofía, “Museos e antropoloxía, un longo camiño de volta á casa”. Tamén é colaborador na prensa diaria.

            A ETNOGRAFÍA DO SEMINARIO DE ESTUDOS GALEGOS: TEXTOS PARA COÑECÉRMONOS
                                                                   Por  Manuel Vilar Álvarez (resumo)
O relatorio está dividido en cinco partes: terminoloxía, tradición, etnografía, metodoloxía e museo. A idea é demostrar que o que fixo a xente do Seminario de Estudos Galegos no campo da etnografía hoxe chamámoslle antropoloxía. Que as distintas denominacións, folclore, etnografía ou antropoloxía, responden a diferentes tradicións. O que fixeron conectaba cunha tradición que viña dos folcloristas do século XIX, mais renovaron na metodoloxía, nos temas tratados e nos obxectivos, é dicir, que actualizaron o discurso para contribuír ao coñecemento dunha sociedade e unha explicación de certas prácticas sociais, crenzas e costumes. A etnografía era un xeito de contar a historia da xente que non lle contaran a súa historia. O SEG xuntaron investigación, colección e difusión para construír un relato que puidera ser compartido socialmente. Para iso era fundamental un museo con fondos etnográficos relativos á memoria social.
Fixeron etnografía para axudar a confirmar o feito diferencial galego. Era unha antropoloxía que podemos inscribir na tradición do que George Stocking denominou da “construción da nación”.
 
A continuación, Mercedes Rozas falaranos sobre A ARTE EN GALIZA NOS TEMPOS DO SEG.

Mercedes Rozas é Licenciada en Xeografía e Historia, na especialidade de Arte Moderna e Contemporánea pola Universidade de Santiago de Compostela, e membro do Padroado do Museo do Pobo Galego.
Desde os anos 80 desenvolve o seu traballo na crítica de arte: como conferenciante, en colaboracións para xornais como La Voz de Galicia e Nós Diario, así como publicacións para revistas especializadas e institucións públicas e privadas.                          
Foi coordinadora de exposicións de proxectos artísticos como Galicia Terra Única (1997), Xacobeo 99 (1999), Pegadas Xacobeas (1999), Xacobeo (2004), Galicia Cidade Única (2000), Capitalidades Culturais. Santiago de Compostela (2000), Galicia 1981-2001 (2001), X Aniversario da Casa de Galicia en Madrid (2002), 25 anos de Caixa Galicia en Santiago (2002), In Tempore Sueborum (2018), Figurando lembranzas (2019), Dobre Quadratura (2021).
Como comisaria ten participado nas mostras colectivas Diálogos co silencio, Camiñantes, Itinerarios artísticos, Expresións Técnicas, Guieiros, Hipervínculos, A arte da semellanza, Camiño de Volta, A paisaxe e a súa pegada ou Libros Conversos. Como comisaria de artistas individuais están mostras adicadas a Carlos Maside, Eugenio Granell, Manuel Ayaso, Quintana Martelo, Xosé Luis de Dios, Luis Gabú, Aurichu Pereira, Julia ares, Moreiras, Leopoldo Nóvoa ou Diego Vidal.
Ten colaborado con institucións como a Xunta de Galicia, Museo do Pobo Galego, Consorcio de Santiago, Afundación, Deputación de Ourense, Auditorio de Galicia, Universidade de Santiago, Museo Barjola ou Instituto Cervantes.

                                                                     A ARTE NOS TEMPOS DO SEG
                                                                     Por Mercedes Rozas (resumo)
Partindo da imbricación da arte na sociedade, analízase a plástica en Galicia durante a actividade do Seminario de Estudos Galegos, desde 1923, ano da súa creación, ata 1936, que por mor do golpe de estado militar a institución queda desmembrada. As continxencias históricas foron por estas datas especialmente boiantes en episodios sociais, políticos e culturais como para que os artistas da época puideran recrear as mudanzas que se estaban a producir. Con todo, a institución non é de modo expreso fundada para a causa artística, polo que está non contou cun protagonismo relevante nas actividades asociativas, agás algunha que outra exposición e, máis asiduamente, as actividades vinculadas á arqueoloxía. A participación por parte dos autores contemporáneos maniféstase máis de colaboración e adhesión. Seguindo o ronsel das creacións, o que si resulta doado é facerse unha composición de lugar das distintas estéticas que rexían naquelas circunstancias no noso país.
Diso trata esta intervención.
Neste percorrido evidénciase a persistencia dunha liña determinante conservadora que segue as pegadas do rexionalismo decimonónico, cunha figuración academicista acentuada por o folclorismo e os tópicos, así como por unha busca da identidade en consonancia coas correntes que alumaban en distintos ámbitos europeos e tamén do noso entorno, máis concretamente no País Vasco e Cataluña. Na intervención recollerase o labor de figuras transcendentais da arte de preguerra como María Corredoyra, Francisco Llorens, Asorey, Eiroa, Castelao ou Camilo Díaz Baliño.
No periplo das décadas dos vinte e trinta contemplarase tamén a influencia das vangardas en artistas máis concienciados coa modernización, facendo un paralelismo coas tendencias que se estaban a producir en Alemania e Francia. O grupo dos Renovadores, entre eles Maside, Torres e Colmeiro, son ben significativos nesta angueira estética, os tres socios ou subscritores da biblioteca.
Mentres a actividade era cada vez máis intensa, a política terzou nos ánimos da arte, tanto durante a ditadura de Primo de Rivera como durante a República, condicionando a resposta que deron os artistas. No SEG estiveron ao día do escenario que se estaba a auspiciar. Maside, Torres ou Vicente Risco, entre outros, traían novas de Madrid e dos anovadores acicates como os que propiciaba a Xeración do 27, grupo co que sintonizaban Maruxa Mallo e Arturo Souto, así como o granadino García Lorca, que en 1932 estivo en Pontevedra, Lugo e Santiago, recibido por algúns dos membros do SEG, dando conferencias e participando nas representacións teatrais de La Barraca.
 

 Para rematar, Xosé Ramón Ermida falará de A REPRESIÓN SOBRE O SEG.

a xornada comezará ás 19h. na libraría Couceiro cunha palestra de Uxío Breogán Diéguez titulada O SEG E O SEU COMPROMISO POLÍTICO CON GALIZA.

Uxío-Breogán Diéguez (Madrid, 1978). Doutor en Historia pola Universitat de Barcelona. Profesor da Universidade da Coruña, na que é director da Cátedra de Memoria Histórica. Cofundador e director de  Murguía, Revista Galega de Historia desde 2003. Presidente entre 2001 e 2011 da Asociación Galega de Historiadores, así como presidente desde 2011 do Instituto Galego de Historia. Membro da Fundación Moncho Reboiras e da Fundación Alexandre Bóveda. Impulsor xunto a Xosé Estévez do Galeusca Historia no 2008. 
Ten dirixido, guionizado e asesorado varios documentarios, como Alexandre Böveda. Capitán noso (2003) ou A Fazaña da Liberdade (2013), así como comisariado varias exposición, como Alexandre Bóveda: da vida e do compromiso (2011) ou Nunca Máis. A rebelión dun pobo (2012). 
É autor de numerosos libros, como entre outros A Asemblea de Concellos de Galiza Pro-Estatuto (FAB, 2002), Álvaro de las Casas. Biografía e Documentos (Galaxia, 2003), Alexandre Bóveda nos seus documentos (Difusora de Ideas, 2010) e Nacionalismo galego aquén e alén mar, 1936-1975 (Laiovento, 2015), así como impulsor e coautor de obras colectivas sobre historia política, como entre outras Nationalism on the Iberian Peninsula During the Early 20th Century (University of Nevada, 2021) e A Transición en Galiza, recentemente publicada en Laiovento. 

                                       O SEG E O SEU COMPROMISO POLÍTICO CON GALIZA
                                                      Por Uxío-Breogán Diéguez (resumo)
O profesor Uxío-Breogán Diéguez centrará a súa disertación no compromiso político do Seminario de Estudos Galegos (tanto dos seus integrantes, como do SEG en canto institución). Destacando que o Seminario de Estudos Galegos vinculouse, desde o seu nacemento, ao proxecto político das Irmandades da Fala e logo do Partido Galeguista. Neste sentido, o SEG realizou un labor de suma importancia en favor da Autonomía de Galiza, dando lugar a un concienciudo traballo de investigación que desembocou na edición do "Anteproyeito de Estatuto de Galiza", en maio de 1931. 


A continuación, Aurora Marca falaranos sobre AS MULLERES NO SEG.

 Aurora Marco. Ensaísta. Licenciouse na USC en 1970 con Premio Extraordinario, doutorouse en Filosofía e Letras en 1978 e xubilouse en 2014, tras 44 anos de docencia, como catedrática de Didáctica da Lingua e a Lit. Galega na Faculdade de CC da Educación de Compostela. No desempeño da súa carreira profesional foi secretaria e directora do Departamento de Didáctica da Lingua e a Literatura da USC, e secretaria e presidenta da “Sociedad Española de Didáctica de la Lengua y la Literatura”.
No campo da investigación é autora dunha vintena de libros –biografías, estudos e edicións críticas sobre diferentes autores e autoras, libros de carácter interdisciplinar– e de numerosos artigos sobre temática diversa. Editora de varios volumes e colaboradora de obras colectivas, desenvolve unha intensa actividade como conferenciante.
Da súa extensa obra salientan: Ramón Otero Pedrayo. Prosa miúda (1988); Ramón Otero Pedrayo. Teatro ignorado (1991); Foula e ronsel. Os anos xuvenís de Carvalho Calero (1992); Avilés de Taramancos. Un francotirador da fermosura (2003); Ramiro Paz Carbajal. Unha vida segada pola barbarie (2003); Áurea Lorenzo Abeijón. Queixas (2004).
Nos últimos trinta anos centrouse preferentemente nas investigacións de xénero. Entre 1994 e 2000 fixo parte do grupo NOMBRA, Comisión Asesora sobre Linguaxe do “Instituto de la Mujer”, grupo apoiado na súa creación pola Comisión Española de UNESCO, formado por sete especialistas en distintos campos do coñecemento que investigaron as relacións entre lingua e xénero e deron á luz diferentes publicacións. E, en calidade de investigadora, integrou o Consello pola Memoria da Consellaría de Cultura e Deporte da Xunta de Galicia  no período 2006-2009.
Ao tempo comezou coa recuperación da traxectoria das mulleres galegas e, de maneira especial, das represaliadas: As precursoras (1993); Mulleres e educación en Galiza. Vidas de mestras (2002); Dicionario de mulleres galegas (2007); Mulleres na guerrilla antifranquista galega (2011); Mª Teresa Alvajar. Memorias dunha republicana (2012); Elas (2015); Irmandiñas (2020);  Carmiña Sierra. A primeira muller do Seminario de Estudos Galegos (2023), recén saído do prelo.
Guionista e produtora de tres documentais de Memoria Histórica dirixidos polo seu fillo, o realizador Pablo Ces: As silenciadas (2011), que obtivo dous premios de Dereitos Humanos e o Mestre Mateo (2012), entre outros; “Miracielo”. Vida e morte de Manuel Ponte Pedreira (2011) e Concha Castroviejo. Arelas de liberdade, Premio Xohana Torres de Ensaio e Creación audiovisual (2018).
Pola súa obra ensaística foi galardoada con numerosos premios: “Tomás Barros” de Investigación Teatral (1991); “Ánxel Fole” de Ensaio literario (1992), polo libro dedicado a Carvalho Calero; “Luís Tilve” de Investigación e Divulgación Histórica (2012) pola investigación sobre as guerrilleiras antifranquistas // Premio "Mulleres en Acción" (2015) // Premio "Galiza Mártir" (2016) //  Premio "Mártires da Liberdade” (2017) // Premio “Follas Novas” do Libro Galego (2021) e Premio “Baltar Feijóo” (2022), ambos por Irmandiñas.
En 2014 foi nomeada Republicana de Honra pola Comisión pola Recuperación da Memoria Histórica da Coruña e, no 2021, pola Comisión pola Recuperación da Memoria Histórica do Barbanza. A plataforma de crítica literaria feminista A Sega nomeouna Señora das Letras en 2023. 

                                               Mulleres no Seminario de Estudos Galegos
                                                            Por Aurora Marco (resumo)
Desde que se produciu a entrada oficial das mulleres nas universidades, en 1910, e até a fundación do Seminario de Estudos Galegos (SEG), en 1923, foron moi poucas as mulleres que pisaron os claustros universitarios. Lembremos as irmás Elisa e Jimena Fernández de la Vega, primeiras estudantes de Medicina entre 1913 e 1919, que tiveron que soportar a incomprensión dos compañeiros e, inclusive, dalgúns profesores no seu paso pola facultade. Por esta razón, non resulta nada extraño que a presenza feminina no Seminario de Estudos Galegos (SEG) fose case testemuñal porque na década de 1920 foron poucas as que ingresaron na Universidade de Santiago (USC) e o Seminario, como é sabido, foi unha entidade ligada á USC. 
A lembrar a presenza feminina no SEG dedícaremos a intervención na táboa redonda, para salientar que as poucas “seminaristas” activas foron sobre todo as do mundo das Letras e a Pedagoxía, menos as das carreiras de Ciencias, Medicina ou Farmacia –socias protectoras houbo algunhas máis–. En todos os casos, as súas vidas e accións ficaron silenciadas, sen fixar, ausentes do discurso oficial e do ensino académico, excluídas da historia. Porén, as pegadas da súa presenza na sociedade ficaron esparexidas por diferentes fontes, e na memoria oral familiar; fontes que houbo que ir respigando con paciencia para lles dedicar un capítulo no noso libro Irmandiñas (Laiovento, 2020) ou para elaborar a monografía que vimos de publicar en Alvarellos, Carmiña Sierra. A primeira muller do Seminario de Estudos Galegos.
Nomes para a lembranza serán: Carmiña Sierra, Luísa Cuesta, Pura Lorenzana, Josefa Iglesias Vilarelle, Sara Leirós Fernández, María Corredoira, Dolores Salgado e Amparo Arango. 

Para rematar, X. Ramón Pena falará sobre OS NOVOS CONTRA OS AVELLENTADOS. A LITERATURA DE NOSO NA XEIRA DE SEG.

Xosé Ramón Pena (Betanzos, 1956). Tras pasar a súa infancia e adolescencia na súa terra natal e na Coruña, lenciouse en Filoloxía Hispánica e Galego-Portuguesa na Universidade de Santiago de Compostela, pola que é Doutor en Filoloxía Románica. Exerceu a docencia nas universidades de Vigo e California (Santa Bárbara) e traballou como catedrático de lingua e literatura galega no IES Santa Irene (Vigo) ata a súa xubilación. Na actualidade continúa o seu labor académico na UNED.
Gañador do Premio Xerais (19877), do Premio Losada Diéguez (1988 e 2017), do Fervenzas Literarias (2015) e do Premio da Crítica Galicia (Investigación, 2015), colaboro, e colaborar, en xornais e revistas; mantén unha columna semanal no xornal Faro de Vigo, onde dirixiu -na actualidade continúa como asesor literario- o suplemento cultural “Faro da Cultura”. Foi asmade director da colección “Biblioteca das Letras Galegas” de Edicións Xerais.
O seu labor como escritor ocupa os espazos do ensaio e da historia da literatura galega así como da prosa de ficción. Np primeiro deles é autor de títulos como Manuel Antonio e a vangarda (1996), Historia da literatura medieval galego-portuguesa (1922), Estudos sobre Os Eoas de Eduardo Pondal (2005, con Manuel Forcadela), Martín Codax e os xograres do mar de Vigo (2017) así como os catro volumes (2013-2019) que conforman a súa Historia da literatura galega. Así mesmo é autor das edicións de Na noite estrelecida (R.Cabanillas, 1988), Poesía galega completa de R. Cabanillas (2005, con X.Mª Dobarro) No desterro (R. Cabanillas, 2010) e Obra poética de F. Delgado Gurriarán (2022).
Polo que se refire á súa produción como prosista de ficción, vén ser o autor de títulos como Para despois do adeus (1987), Paixóns privadas (1991), A era de Acuario (1997),  Fado de princesa (2005), A batalla do paraíso triste (2008), Como en Alxeria (2012), Todas as vidas (2020) e En tempo de desconto (2022). Varios destes volumes están traducidos ao castelán e ao portugués.

              OS NOVOS CONTRA OS AVELLENTADOS. A LITERATURA DE NOSO NA XEIRA DE SEG
                                                        Por X. Ramón Pena (resumo)
Veu constituíndo -e aínda continúa a selo en certa medida- un lugar común nos estudos arredor da literatura galega considerar o grupo, ou máis habitualmente xeración, Nós como non só o episodio máis importante e decisivo, senón mesmo (case) o único, a destacar no decurso das letras de noso na xeira que vai desde a fundación das Irmandades da Fala (1916) deica o inicio da Guerra Civil (1936). Xa que logo, episodios como as vangardas poéticas -pero así mesmo noutros ámbitos da literatura de ficción-, se ben que abordados polos analistas, deveñen secundarios e, en todo caso, suxeitos sempre ao mestrado “incuestionábel e incuestionado” dos membros de Nós os cales, en efecto, buscaron “orientar”, “inspeccionar”..., “guiar” o grupo dos “novos” que comezaban a plantear a posibilidade doutras estéticas e perspectivas.
A común pertenza dos uns e mais dos outros ao que ben podemos cualificar como a atmosfera do nacionalismo galego determinou, daquela, que as desputas e controversias se levasen a termo, en ocasións e por así expresalo, “con sordina”. Porén, o certo é que tal debate si existiu e que aquel suposto “mestrado” ou “xefatura” dos “maiores” si foi discutido e, en consecuencia, ha de ser matizado e/ou corrixido. Sen dúbida, o tempo da creación do Seminario de Estudos Galegos conforma un momento central dentro desta xeira na cal, e fronte outra vez á historiografia clásica, a desputa estética e aqueloutra de carácter ideolóxico-político van da man.

Quico Cadaval celebra trinta anos de conto cun espectáculo especial no Teatro Principal de Santiago.
A función será ao mesmo tempo unha homenaxe ao mestre de mestres e unha festa das boas historias.
O público está convidado a preparar preguntas para Cadaval que vai respondelas durante o espectáculo.
A cita será o martes 26 de setembro, ás 20:00 horas, e os convites poderán retirarse dúas antes do comezo do espectáculo.

Este espectáculo  está organizada pola Asociación Memoria Atlántica, coa  colaboración da Agrupación Cultural O Galo e mais o patrocinio do Concello de Santiago de Compostela.

Quico Cadaval, referente internacional da narración oral, comeza a celebración dos seus trinta anos contando historias cun espectáculo especial o vindeiro martes, 26 de setembro, no Teatro Principal de Santiago ás 20:30 horas. A Asociación Memoria Atlántica, organizadora do Festival Atlántica, argalla coa colaboración da Agrupación Cultural O Galo e o patrocinio do Concello de Santiago unha función única que aspira a ser unha homenaxe, un agradecemento e unha celebración das boas historias. A entrada será gratuíta e os convites, que estarán limitados a dous por persoa, poderanse retirar dúas horas antes do comezo do espectáculo.

En 30 anos a contar historias. Notas de rodapé, alén de agasallar aos asistentes cun feixe dos seus mellores contos, Cadaval vai deixar aberta a porta á participación do público, que está convidado a depositar na entrada do Teatro as preguntas que desexen. No transcurso da noite, algunhas delas serán seleccionadas ao chou e respondidas sobre a marcha por Cadaval. Así pois, o que aconteza no escenario vai ser unha mestura da habilidade improvisadora do artista e das características da propia pregunta. Todo pode pasar nesta noite única e moito do que ocorra dependerá da capacidade creativa do público.

Mestre de mestres
Quico Cadaval é contador de historias, director de escena e dramaturgo. Comezou o seu traballo a mediados dos anos 80 baixo o mestrado de Xoán Cejudo, que estimulou o seu autodidactismo. Como contador de historias saíu do café Atlántico e dende aquela espallou a narrativa galega por festivais tan importantes como o Iberoamericano de Bogotá, o FILBA de Bos Aires e as Palavras Andarilhas de Beja.

Cadaval leva desenvolvendo desde os anos noventa un tipo de espectáculo unipersoal a medio camiño entre a narración tradicional, a épica escénica e o cabaré literario. Un espectáculo de narración oral que se foi transformando nos últimos quince anos para se ir acomodando ás circunstancias ambientais, ás inclemencias do clima, ás experiencias persoais do artista e aos terrores mais íntimos do público.

A Asociación Memoria Atlántica é a impulsora do Festival Atlántica e da celebración do Día Internacional da Narración Oral en Galicia. Con esta festa das historias pretende retomar os ciclos de contacontos que antes da pandemia tiñan lugar ao longo do ano e nos que participaban artistas non só galegos, senón tamén do resto da Península e da outra beira do mar. Fiel ao seu espírito colaborativo, nesta primeira función do Ciclo de Outono xunta esforzos coa Agrupación Cultural O Galo.

A entrada ao espectáculo e gratuíta (2 convites por persoa). Os convites poderán retirarse 2 horas antes do espectáculo na taquilla do Teatro Principal  (Santiago de Compostela).

O vindeiro mércores, 20 de setembro, comezarán as xornadas na libraría Couceiro de Compostela, ás 19 horas coa intervención de Miguel Anxo Seixas, X. Antón Fraga e Antón Costa Rico.

Miguel Anxo Seixas abrirá as xornadas coa palestra titulada  RECOMPILAR E CATALOGAR GALIZA.

Miguel Anxo naceu en  Arzúa o 29 de setembro de 1960. Licenciouse en Historia da Arte Moderna pola USC no 1984. No 2017  Defende a tese de doutoramento Alfonso Daniel Manuel Rodríguez Castelao. Biografía dun construtor da nación, na mesma universidade.

Publicacións: libros
1989 Celso Emilio Ferreiro 1912-1979. Unha fotobiografía: edicións Xerais de Galicia, Vigo
1990    O Camiño de Santiago: edicións Xerais de Galicia, Vigo.
1991    Álvaro Cunqueiro 1911-1981. Unha fotobiografía: edicións Xerais de Galicia, Vigo.
1998    Santiago y Galicia, Mérida: Límite Visual.
2003   Catálogo Galicia. Camiño celeste, Barcelona, editorial Lunwerg, A Coruña; Fundación Caixa Galicia. Fotografías de Xurxo Lobato.
2009  Ánxel Casal. O editor de nós, Santiago: Concello de Santiago. Terceira edición corrixida e aumentada.
2010  Imaxes de Galicia: 72 xilografías orixinais. Edición comentada de Luís Seoane, Santiago: Consello da Cultura Galega.
2012    Valentín Paz-Andrade. Fotobiografía, Sarria: Ouvimos.
2016    Luís Porteiro Garea e as Irmandades da Fala: Concello de Santiago: Concello.
2016    O humorismo gráfico de Castelao, A Coruña: ediciones Boreal.
2017  Quen fora pedra. Centenario do monumento a Rosalía na Alamenda de Santiago: Deputación da Coruña.
2019    Castelao, construtor da nación. Tomo 1: 1886-1930. Vigo: editorial Galaxia.
2020    Castelao, construtor da nación. Tomo 2: 1931-1939. Vigo: editorial Galaxia.
2021   Castelao, construtor da nación. Tomo 3: 1940-1950. Vigo: editorial Galaxia.
 
Exposicións:
1992   Coordinador xeral da exposición Galicia e América e do catálogo, Santiago: Consello da Cultura Galega.
1996 Comisario da exposición Camilo Otero e a creación do mundo. Santiago de Compostela: Fundación Caixa Galicia
2000 Comisario da exposición Castelao, 50 aniversario. Fundación Caixa Galicia / Fundación Castelao/ Museo de Pontevedra.
2004  Coordinador da exposición e do catálogo Galicia: o sorriso de Daniel, Santiago, Consello da Cultura Galega
2005    Comisario da exposición Manuel Blanco. Apostas e empostas dun fotográfo, Santiago: Fundación Caixa Galicia.
2007  Comisario da exposición Buenos Aires. Escenarios de Luís Seoane, A Coruña: Fundación Luís Seoane.
2007  Comisario da exposición O Himno: os tempos son chegados, Santiago: Xunta de Galicia.
2009  Comisario da exposición Unha mirada de antano. Fotografías de Ruth Matilda Anderson en Galicia, A Coruña: Fundación CaixaGalicia / Hispanic Society of America.
2016   Comisario da exposición Con-fío en Galicia. Vestir Galicia vestir o mundo, Santiago de Compostela: Cidade da Cultura.
2018  Comisario da exposición Castelao maxistral, Santiago de Compostela: Cidade da Cultura.

                                                 RECOMPILAR E CATALOGAR GALIZA
                                               por Miguel Anxo Seixas Seoane (resumo)
O relator fará mención os recompiladores da cultura galega desde o bieito padre Sarmiento desde 1720 ata o Seminario de Estudos Galegos. Persoas galegas e de fóra que percorreron e rexistraron nos seus escritos e debuxos aspectos de Galicia. Falará dos estudos dos galicianistas e doutros investigadores, do labor das Comisións de Monumentos, das investigacións de Murguía e doutros eruditos. Lembrará, entre as institucións, ó Museo Arqueolóxico de Santiago, á Sociedade do Folclore da Coruña, á Sociedade Arqueolóxica de Pontevedra, á Academia Galega. Enfocará a catalogación para a exposición de 1909, a Comisión de historia e Arqueoloxía da  Real Sociedad de Amigos del Pais de Santiago e as pescudas das Irmandades da Fala. 
Persoas e institucións que colaboran, dun xeito ou outro, a rescatar e divulgar a lingua e a cultura galega antes do SEG.

​

A continuación X. Antón Fraga, falarános sobre A APOSTA POLAS CIENCIAS NO SEG

Xosé A. Fraga Vázquez é doutor en Bioloxía e diplomado en Historia das Ciencias.
Exerceu como catedrático de Bioloxía e Xeoloxía no I.E. S. Monelos (A Coruña), do que foi director entre 2004 e 2008. Impartiu diversos cursos de doutoramento nas universidades de A Coruña, Santiago e Vigo (1995-2003).
Coordinou o Grupo de Traballo de Historia das Ciencias e das Técnicas do Seminario de Estudos Galegos, constituído en maio de 1987, dirixiu a súa revista Ingenium e o Diccionario histórico (1993, 2005). Formou parte desde 2006 ata 2017 do Consello Editorial de Llull, revista da Sociedad Española de Historia de las Ciencias, sendo tamén membro do seu consello de redacción.
Asumiu a dirección dos Museos Científicos Coruñeses no período 2008-2011. Foi director do Álbum da Ciencia do Consello da Cultura Galega, (hoxe integrado no Álbum de Galicia, http://consellodacultura.gal/album-de-galicia/) desde a súa fundación en 2011 ata 2020. Un conxunto de biografías dos/as científicos/as galegos/as ou con actividade en Galicia cun labor destacado, ofrecido de xeito gratuíto vía online co obxectivo de divulgar e poñer en valor as súas contribucións.
Académico correspondente da Real Academia Galega (2012), é membro do Comité científico da Reserva da Biosfera das Mariñas Terras do Mandeo. Numerario do Instituto José Cornide de Estudios Coruñeses, que custodia os fondos documentais de Vítor López Seoane e Salvador de Madariaga, dirixiuno entre 2016 e 2020.
É autor de numerosas investigacións e máis de cen publicacións en revistas especializadas sobre temas relacionados coa cultura científica (educación, historia e divulgación). Os seus temas de traballo abranguen diversas cuestións, como, por exemplo, a difusión e recepción do darwinismo, o labor histórico dos naturalistas, a transformación das Ciencias Naturais desde o século XVIII, as contribucións de Alexander von Humboldt e a difusión da súa obra, o desenvolvemento de institucións científicas, o papel científico de destacados médicos, etc. Participou en diversos congresos e reunións profesionais sobre esas materias. Recentemente publicou dous libros, Xenio indomable. Roberto Nóvoa Santos (2018) e Ciencia próxima (2019). Colabora con La Opinión de A Coruña e o xornal online praza.gal coa publicación dos “episodios da cultura científica”, artigos que pretenden axudar a situar a ciencia e o seu mundo como un elemento imprescindible da nosa cultura. Foi comisario da exposición “A Junta de Ampliación de Estudios e a ciencia en Galicia” (2007, CSIC). Dirixiu a exposición producida polos Museos Científicos Coruñeses, “O asombro de Mr. Darwin”(2009). Nesa institución organizou e dirixiu a celebración do Ano Darwin (2009), así como o I Simposio de museoloxía científica (2010). En 2006 actuou como asesor da exposición “Eine Reise des Geistes: Alexander von Humboldt in Spanien”, Instituto Cervantes, 2006, en Berlin, Bremen, etc. e foi comisario da exposición “Alexander von Humboldt. Desde A Coruña para o descubrimento científico de América” (A Coruña, 2021). Con Lourenzo Fernández Prieto actuou como comisario da exposición “A Granxa Agrícola Experimental de Galicia (1888-1964)” (2011). 


                   A APOSTA POLAS CIENCIAS NATURAIS, MATEMÁTICAS E A BIOMEDICINA
                NO SEMINARIO DE ESTUDOS GALEGOS por Xosé A. Fraga Vázquez   (resumo)
 
O Seminario de Estudos Galegos (SEG) incorporou por vez primeira na historia do galeguismo cultural as ciencias entre os seus temas de traballo. Con esta decisión o SEG fíxose eco da crecente presenza das actividades científicas nas sociedades europeas do momento, onde a cultura científica pasara a ser un elemento chave da cultura.
A institución crearía varias seccións relacionadas coas ciencias experimentais e matemáticas: as de Ciencias, Fisioloxía e Xeoquímica. Seccións que interaccionaron con outras institucións, como –sobre todo– a propia universidade compostelá, a Junta para Ampliación de Estudios, o Observatorio astronómico de Lalín, a Misión Biolóxica de Pontevedra, a Estación de Bioloxía Mariña de Marín, etc. Ademais, foron integrantes das seccións científicas do Seminario os que publicaron os primeiros artigos técnicos de investigación científica en galego.
A sección inicial foi a de Ciencias, que dirixiu Luis Iglesias Iglesias, quen sería presidente do SEG entre 1934 e 1936. Entre os numerosos científicos que formaron parte da institución destacou a actividade do matemático e astrónomo Ramón María Aller Ulloa. Porén, Parga Pondal foi o principal activo nas áreas científicas do SEG: levou á práctica un destacado labor na creación e dirección da sección de Xeoquímica; xerou equipo de investigación; captou novos integrantes para o Seminario; impulsou a creación da sección de Fisioloxía e incorporou a tres mulleres como colaboradoras.
Para o labor científico do Seminario foi moi importante a constitución do Instituto de Estudios Regionales creado no curso 1931-32 grazas á colaboración entre o SEG e a institución universitaria, co apoio da Junta Para Ampliación de Estudios. O Instituto dispoñía de tres laboratorios, dous na Facultade de Ciencias, un asociado ao Consultorio de Pragas do Campo, dirixido por Luís Iglesias, o outro o Laboratorio de Xeoquímica, con Parga como director. Ademais, na Facultade de Farmacia creouse o Laboratorio de Bromatoloxía, dirixido por Aniceto Charro.

Para rematar a xornada,  Antón Costa Rico falarános da ESCOLA GALEGA E O SEG

Antón Costa Rico é Catedrático de Historia da Educación na Universidade de Santiago de Compostela, xubilado logo de 44 anos de exercicio docente. Con traxectoria docente e investigadora nos campos da política educativa e da historia da educación.
Incorporouse ao Grupo de Pedagoxía Freinet en España en 1974 e é un dos fundadores de Nova Escola Galega (1983), da que foi Presidente. Foi director do ICE da USC e decano da Facultade de CC. da Educación (1997-2001). Foi, logo, presidente da Sociedad Española de Historia de la Educación, a sociedade académica de referencia en España no campo da Historia da Educación. Pertence á Asociación Amis de Freinet e conta con diversa presenza académica en varios países de Europa e de Iberoamérica. Foi asesor de Cuadernos de Pedagogía desde Galicia e é membro dos consellos de redacción de Revista Galega de Educación e de Sarmiento.Revista Galego-Portuguesa de Historia da Educación, entre outras revistas académicas de Historia da Educación.
Dirixe a colección “Biblioteca de Pedagoxía” de Kalandraka Editora. Representou ao novo Seminario de Estudos Galegos durante máis de dúas décadas no Consello Escolar de Galicia. Está ligado desde mediados dos anos setenta aos ámbitos de militancia política e cultural progresista e nacionalista.
Ten numerosas publicacións de textos en prensa, revistas de difusión e académicas e monografías, e varias edicións de textos. Recibiu diversos recoñecementos, entre eles o Premio Internacional 2014 do CIRSE (Italia). Estudou e publicou diversos textos sobre o Galeguismo e a educación e sobre a nosa educación no período autonómico.
 
Entre as súas obras: O ensino en Galicia (1980), Escolas e mestres (1989), A reforma da educación (1906-1936) (1996), Informe sobre a situación e estado do sistema educativo en Galicia (1995; Dir. de Informe), Fray Martín Sarmiento. La educación de la niñez y de la juventud (en colaboración) (2002), Historia da educación e da cultura en Galicia (2004), A construción do coñecemento pedagóxico (2009), Luis Bello. Viaje por las escuelas de Galicia (2010), D´abord les enfants. Freinet y la educación en España (1926-1975) (2010). Impulsou a edición anotada e introducida en galego do texto de Dewey, Democracia e Educación, sí como dunha das obras e C. Freinet. anton.costa@usc.es

             UNHA NÍTIDA REIVINDICACIÓN: A ESCOLA GALEGA, MAIS UNHA INSEGURA E
​                 INCERTA CONCRECIÓN COMO PROXECTO. Pon Antón Costa Rico (resumo)
 
Baixo unha perspectiva uniformista, católica e conservadora, foise afirmando no tempo da Alta Restauración o sistema educativo en Galicia, como aparato de Estado. A isto contribuíron as necesidades culturais dos reducidos sectores burgueses, urbanos e vilegos, que favoreceron a creación de colexios privados, e as daqueles sectores populares obrigados a interactuar co mercado económico que se ía impoñendo ou a emigrar a América; para o que era bo alfabetizarse.
Na alba do século XX a sociedade galega é tamén escenario de dinamismo non exento de conflitividade social, con variadas expresións e sectores intervenientes; desde os núcleos republicanos, reducidos mais activos, pasando pola consolidación de núcleos do movemento obreiro, polo agrarismo e chegando aos sectores onde se acubillaban o rexionalismo galego e o federalismo republicano, afirmados a través das Irmandades da Fala e da súa Primeira Asemblea en 1918.
Afirmarase unha dupla necesidade, a da creación de centros de formación académica e profesional, e a da súa galeguización. Necesidade sostida polo novo nacionalismo galego: no ateneo, na prensa, nos mitins e nos textos. No seu seo, algúns participantes xuntarían á necesidade de crear escolas, con prácticas galeguizadas, coa de que tales escolas fosen ademais novas no seu xeito de ser e de facer. Nesa dirección conxunta compre entender diversas prácticas escolares, que permitían que o galego respirara nunha parte das aulas que conforman o sistema educativo en Galicia nos anos 30.
Con todo, foi insegura a plasmación do que debería ser a nova Escola Galega, isto é o novo sistema educativo preciso e reclamado para Galicia. Que as Irmandades non lograran por en marcha máis que a Escola do Insiño Galego que Anxel Casal atendeu (1924-1930) ou a serodia e limitada constitución da Sección de Pedagoxía do Seminario de Estudos Galegos en 1933 son signos desta inseguridade, entre outras datos e referentes que diremos.
Tomar en conta e comprender estas limitacións e dificultades daranos hoxe unha perspectiva histórica adecuada, ao tempo de recoñecer os fíos de patrimonio e de memoria histórica que compoñen un reducido, pero valoroso, herdo para alimentar o presente reivindicativo e propositivo no que estamos comprometidos.

Este vindeiro sábado, 22 de xullo de 2023 ás 12h, un ano mais, a AC. O Galo e a AC Vagalumes celebran a LECTURA DO ALBA DE GLORIA DE CASTELAO NO CUMIO DO PICO SACRO. Con esta lectura lembramos a subida a este monte de Castelao e un grupo de amigos seus, algúns deles membros das Irmandades da Fala. Alba de Groria está considerado como un dos mais fermosos textos da literatura galega e o noso grande político e artista escribeuno cando xa estaba exiliado en Bos Aires.
Estas convidad@ a asistir á lectura do Alba de Gloria, así como ás actividades que levaremos a cabo ao seu remate e non precisas anotarte. Asemade, podes traer contigo a a cant@s acompañantes consideres. O transporte corre pola túa conta.

PROGRAMA 
12h:  Benvida aos asistentes e intervención do escritor LOIS DIÉGUEZ
12: 45h:  Rubida ao último treito do cumio do Pico Sacro, para ler o Alba de Groria de Castelao. Xa no petouto, as AC. Vagalumes e AC. O Galo, leran Alba de Groria, sendo a asociación invitada a lela xunto con elas a AC. Roxin Roxal de Paderne, tamén integrante da Federación Galiza Cultura.  
13:30h: Visita á chamada cova da Raiña Lupa.
15:00h: Xantar na carballeira das insuas de Gres. Cada quen levara a súa comida, bebida e os aparellos necesarios para comer.  
17h: Saindo do Campo do Rio (pertísimo das insuas) faremos a pé a ata Donas o Roteiro dos Pescadores (+ ou - 5Km) que decorre á beira do rio Ulla. É chan, con sombra e moi doado de camiñar.
 
19:30h: Veremos o nacemento das augas sulfúricas da aldea de Donas ( “as augas“santas”) e, de poder ser, a chamada Casa das Donas.
Pódedes asistir a todas as actividades programadas, ou únicamente ás que consideres.
Saudos
Agrupación  Cultural  O Galo
Avda. de Lugo  nº 2A, entresollado A
15.702 Santiago de Compostela. Galiza
comunicacion@ogalo.gal  www.ogalo.gal

​Ficha Nova (dacoruna.gal)