presentación do libro "os reis e as raíñas da galiza". fotos
MULLERES E PRECARIEDADE: A ESCRAVITUDE NO SÉCULO XXI.
Onte, 7 de marzo, organizamos unha palestra para falar da situación da muller no século XXI. Despois de escoitar a Susana Méndez houbo un animado debate entre o público asistente.
roteiro a memoria da prensa en galego. compostela 17 de febreiro.
XORNADAS SOBRE A SITUACIÓN E OPORTUNIDADES DA ECONMÍA GALEGA 2024. o Sector turístico.
XORNADAS SOBRE A SITUACIÓN E OPORTUNIDADES DA ECONMÍA GALEGA 2024. industria de transfornación ligada aos sectores produticos.
xornadas sobre a situación e oportunidades da econmía galega 2024. sector pesqueiro galego.
xornadas sobre a situación e oportunidades da economía galega 2024.
sector enercético e minaría na Galiza.
xornadas sobre a situación e oportunidades da economía galega 2024.
análise do complexo agrario galego.
concerto do grupo de música antiga 1500. dor e amor, feitos de armas históricos na galiza medieval e portugal, cun epílogo amábel
Onte asistimos ao concerto do Grupo de Música Antiga 1500 no Salón do Museo das Peregrinacións e de Santiago. Esta actuación pechou con broche de ouro as actividades realizadas pola asociación ao longo dese ano (palestras, presentacións de libros, viaxes culturais, representacións teatrais, roteiros polos barrios de Compostela.…). Grazas Belén Bermejo, Pablo Ruibal e Andrés Díaz pola fermosa actuación.
O concerto tivo catro partes:
1ª Con temas sobre a Frouxeira e o Mariscal Pardo de Cela.
2ª Tratou a participación das tropas galegas na conquista de Almería no 1147. Coa estrea mundial dunha peza preparada para o caso.
3ª A Batalla de Alcazarquivir.
4ª O amor con pezas italianas do s. XVI.
Para rematar cun bis, unha peza do Cancioneiro de elvas, Que he o que vejo.
Dor e Amor, título do concerto, foi un tema acaído nestas datas. Pois a humanidade é quen de matarse de forma inmisericordiosa (conflito palestino…) e ao mesmo tempo de dar a vida por salvar un semellante ou amar sen condicións. Somos persoas, todas distintas. Como individuos non temos futuro pois a nosa forza está na nosa unión, nunha senda de solidariedade e paz.
Desde O Galo continuaremos traballando o vindeiro ano a prol da xente e a nosa cultura. deixemos as guerras nos libros de historia e teñamos un 2024 en paz e cheo de amor.
No libro que agasallamos na entrada podedes atopar máis información sobre o Grupo 1500, os seus integrantes e o concreto. Só un apuntamento sobre o poema de Almería: Este poema épico anónimo narra a chegada ao cerco de Almería das tropas terrestres cristiás, escrito a mediados do s. XII, chegou a nós en varias copias dos séculos XVI e posteriores. O Grupo 1500 colleu os versos referidos ás mesnadas galegas e fixo unha contrafacta que estrea a nivel mundial neste concerto.
O concerto tivo catro partes:
1ª Con temas sobre a Frouxeira e o Mariscal Pardo de Cela.
2ª Tratou a participación das tropas galegas na conquista de Almería no 1147. Coa estrea mundial dunha peza preparada para o caso.
3ª A Batalla de Alcazarquivir.
4ª O amor con pezas italianas do s. XVI.
Para rematar cun bis, unha peza do Cancioneiro de elvas, Que he o que vejo.
Dor e Amor, título do concerto, foi un tema acaído nestas datas. Pois a humanidade é quen de matarse de forma inmisericordiosa (conflito palestino…) e ao mesmo tempo de dar a vida por salvar un semellante ou amar sen condicións. Somos persoas, todas distintas. Como individuos non temos futuro pois a nosa forza está na nosa unión, nunha senda de solidariedade e paz.
Desde O Galo continuaremos traballando o vindeiro ano a prol da xente e a nosa cultura. deixemos as guerras nos libros de historia e teñamos un 2024 en paz e cheo de amor.
No libro que agasallamos na entrada podedes atopar máis información sobre o Grupo 1500, os seus integrantes e o concreto. Só un apuntamento sobre o poema de Almería: Este poema épico anónimo narra a chegada ao cerco de Almería das tropas terrestres cristiás, escrito a mediados do s. XII, chegou a nós en varias copias dos séculos XVI e posteriores. O Grupo 1500 colleu os versos referidos ás mesnadas galegas e fixo unha contrafacta que estrea a nivel mundial neste concerto.
TUMBAS DE ECLESIÁSTICOS E NOBRES NA CATEDRAL DE SANTIAGO
Guiados por Ramón Yzquierdo tivemos a oportunidade de visitar as tumbas de eclesiásticos e nobres da catedral de Santiago de Compostela o 14 de decembro. Comezando polas tampas expostas nas salas do museo, puidemos ver fondos custodiados nos almacéns, as laudas do claustro, os enterramentos das escavacións e mesmo as tumbas de varias capelas que normalmente están pechadas ao público, seguindo as explicación do director técnico – conservador do Museo da Catedral.
40 anos do carrabouxo
Onte, 5 de decembro, inauguramos no CS do Ensanche a exposición do Carrabouxo. Comezou cunhas verbas de Xosé M. Carril, en representación de Galiza Cultura, e a alcaldesa Goretti Sanmartín. A continuación, Xosé Lois "O Carrabouxo" guiounos pola mostra comentando a súa obra.
Máis información en:
https://www.santiagoturismo.com/axenda-cultural/40-anos-do-carrabouxo
https://oensanche.wordpress.com/2023/11/30/exposicion-40-anos-do-carrabouxo-no-csc-do-ensanche/
https://axendacultural.aelg.gal/2023/12/04/compostela-inauguracion-da-exposicion-40-anos-do-carrabouxo-o-5-de-decembro-as-1930/
https://www.nosdiario.gal/articulo/cultura/carrabouxo-aniversario-compostela/20231205220034184161.html
Máis información en:
https://www.santiagoturismo.com/axenda-cultural/40-anos-do-carrabouxo
https://oensanche.wordpress.com/2023/11/30/exposicion-40-anos-do-carrabouxo-no-csc-do-ensanche/
https://axendacultural.aelg.gal/2023/12/04/compostela-inauguracion-da-exposicion-40-anos-do-carrabouxo-o-5-de-decembro-as-1930/
https://www.nosdiario.gal/articulo/cultura/carrabouxo-aniversario-compostela/20231205220034184161.html
CRESCONIO E DIEGO PELÁEZ. DOUS BISPOS IRIENSES DO S. XI.
O catedrático de Historia Medieval Miguel Cernadas, na palestra do mércores 15 de novembro sobre CRESCONIO E DIEGO PELÁEZ, falounos destes poderosos bispos ao fronte da sé compostelá. Os dous, señores feudais. Os dous, protagonistas políticos de primeiro nivel e estreitamente relacionados coa monarquía. Centrou a súa intervención nas súas semellanzas, e nas súas diferenzas, na vida e na obra destes dous prelados, símbolo da poderosa e influínte Galiza do século XI.
presentación do libro cento doce viaxes na miña terra
Onte, 2 de novembro, Xoán Colazo presentounos o seu libro CENTO DOCE VIAXES NA MIÑA TERRA no Espazo Enocultural VIVE,VIDE!. Foi un convite a coñecer mellor a nosa terra e a gozar dela.
A obra, publicada por Sermos Galiza, achega en 492 páxinas con máis de 250 fotografías a toda cor as reflexións do autor sobre diferentes lugares da xeografía física e humana da Galiza, profundamente transformada, que percorreu ao longo destes anos “polas derradeiras paraxes descoñecidas da Galiza”.
Colazo sinala que con este libro quere compartir "a paixón polo país, espertar na xente o interese de saír a camiñar e coñecer a nosa terra. Este é o xeito de valorala, de querela, de reivindicala, de sermos conscientes da nosa historia, da rica arte, da natureza vizosa, da toponimia de noso, das formas de montes, ribeiras e vales."
A obra, publicada por Sermos Galiza, achega en 492 páxinas con máis de 250 fotografías a toda cor as reflexións do autor sobre diferentes lugares da xeografía física e humana da Galiza, profundamente transformada, que percorreu ao longo destes anos “polas derradeiras paraxes descoñecidas da Galiza”.
Colazo sinala que con este libro quere compartir "a paixón polo país, espertar na xente o interese de saír a camiñar e coñecer a nosa terra. Este é o xeito de valorala, de querela, de reivindicala, de sermos conscientes da nosa historia, da rica arte, da natureza vizosa, da toponimia de noso, das formas de montes, ribeiras e vales."
PRESENTACIÓN DO LIBRO A TRANSICIÓN EN GALIZA
Uxío-Breogán Diéguez (Madrid, 1978). Doutor en Historia pola Universitat de Barcelona. Profesor da Universidade da Coruña, na que é director da Cátedra de Memoria Histórica. Cofundador e director de Murguía, Revista Galega de Historia desde 2003. Publicou numerosas obras, entre elas A Transición en Galiza, recentemente reeditada en Laiovento.
Co gallo desta edición, que presentou na libraría Couceiro, falounos deste período da historia recente da nosa terra.
Co gallo desta edición, que presentou na libraría Couceiro, falounos deste período da historia recente da nosa terra.
SITUACIÓN E FUTURO DA PRENSA EN GALIZA
Onte, 20 de outubro de 2023, para celebrar o número 1.000 de NÓS DIARIO, o Galo organizou xunto co xornal unha xuntanza-conversa na Nave de Vidán. Nela falaron: Mª Antonia, presidenta da asociación, Xoán Costa, presidente do consello de administración do xornal e María Obelleiro, a súa directora.
O encontro serviu de ponte entre as persoas responsábeis do xornal e o numeroso público asistente, partillando propostas e inquedanzas sobre a prensa na Galiza, a súa función e perspectivas de futuro.
Despois da charla, as conversas continuaron arredor dun viño galego.
O encontro serviu de ponte entre as persoas responsábeis do xornal e o numeroso público asistente, partillando propostas e inquedanzas sobre a prensa na Galiza, a súa función e perspectivas de futuro.
Despois da charla, as conversas continuaron arredor dun viño galego.
crónica da VIAXE A BURGOS. OUTUBRO 2023.
12 de Outubro. Saímos puntuais de Compostela pois ás 12:30h tiñamos que chegar axiña a Burgos para facer unha visita guiada pola cidade. Ao día seguinte...
AC. O Galo visitou con vagar a catedral de Burgos e o seu museo, seguindo as explicacións da guía que tivo durante esta viaxe cultural. Apreciamos as características da súa arquitectura, das súas pezas escultóricas, capelas e sartegos. Detivémonos no de Cartagena, polas vinculación deste bispo con Compostela, e no altar maior, xa que nel se atopa a tumba de Xoan I, rei de Galiza, coroado en León en 1297. Tamén comprobamos como a asociación de memoria histórica, logrou que borrasen na catedral todo o que lembraba a triste etapa de 1936-1980.
Na Cartuja de Miraflores, focalizamos a visita no retablo e nos enterramentos dos pais de Isabel I e do seu irmán Afonso. Recibimos explicacións das peculiaridades estilísticas destas tres pezas, do que supuxo para Galiza que Isabel chegase a ser a sucesora de Enrique IV, así como do importante que rol que desempeñaron as dúas personaxes situadas no alto do seu gran retablo, pois unha delas pertencía a familia nobiliaria dos Deza.
No mosteiro de Cardeña explicáronnos a diferentes etapas arquitectónicas do edificio, o que queda do claustro románico e os “famosos” sepulcros. Tamén que un dos seu abades foi bispo de Santiago posto por Afonso VI, despois de que este destituíse a Diego Peláez, que nel estivo o campo de concentración franquista só dedicado ás Brigadas Internacionais, que foi un lugar de experimentación de psiquiatras franquistas, que boa parte da estrada que conduce a el foi construída polos brigadistas e que foi un mosteiro no que se refuxiaron importantes nacis (vimos fotos), antes de fuxir para América. Do relativo á 1937- 1955 vimos fotos (non dos experimentos, claro).
Do castelo de Burgos ollamos os impoñentes restos que quedaron en pé despois de que o fixeran estourar os franceses a comezos do s. XIX e desde el a evolución da estrutura urbanística da cidade. Relacionamos a súa construción coa valente loita das tropas galegas (familia Traba) que venceron Afonso O Batallador; disto din as crónicas que aos casteláns debíalles dar vergoña e se pensaban en voltar a chamalos para librarse doutros invasores. Tamén o relacionamos coa expansión do telégrafo na península Ibérica, feito ocorrido de man dun enxeñeiro militar e ministro nado en Muxía.
No mosteiro das Huelgas Reales a visita guiada foi moi demorada e nela acadaron unha presenza especial os numerosos reis e nobres soterrados nel ata o s. XV e relacionados con Galiza. A parte artística ocupou boa parte do tempo pois detivémonos en ver as diferentes etapas da súa construción. Subliñamos a sorpresa dos nosos socios, cando se lles explicou o porqué da escultura articulada de Santiago, e como o poder da catedral Compostelá era tanto que os monarcas e a nobreza de Castela non dubidaron en utilizar, para mingualo, calquera medio ou recurso.
Podedes ver algunha das fotos da viaxe a continuación.
AC. O Galo visitou con vagar a catedral de Burgos e o seu museo, seguindo as explicacións da guía que tivo durante esta viaxe cultural. Apreciamos as características da súa arquitectura, das súas pezas escultóricas, capelas e sartegos. Detivémonos no de Cartagena, polas vinculación deste bispo con Compostela, e no altar maior, xa que nel se atopa a tumba de Xoan I, rei de Galiza, coroado en León en 1297. Tamén comprobamos como a asociación de memoria histórica, logrou que borrasen na catedral todo o que lembraba a triste etapa de 1936-1980.
Na Cartuja de Miraflores, focalizamos a visita no retablo e nos enterramentos dos pais de Isabel I e do seu irmán Afonso. Recibimos explicacións das peculiaridades estilísticas destas tres pezas, do que supuxo para Galiza que Isabel chegase a ser a sucesora de Enrique IV, así como do importante que rol que desempeñaron as dúas personaxes situadas no alto do seu gran retablo, pois unha delas pertencía a familia nobiliaria dos Deza.
No mosteiro de Cardeña explicáronnos a diferentes etapas arquitectónicas do edificio, o que queda do claustro románico e os “famosos” sepulcros. Tamén que un dos seu abades foi bispo de Santiago posto por Afonso VI, despois de que este destituíse a Diego Peláez, que nel estivo o campo de concentración franquista só dedicado ás Brigadas Internacionais, que foi un lugar de experimentación de psiquiatras franquistas, que boa parte da estrada que conduce a el foi construída polos brigadistas e que foi un mosteiro no que se refuxiaron importantes nacis (vimos fotos), antes de fuxir para América. Do relativo á 1937- 1955 vimos fotos (non dos experimentos, claro).
Do castelo de Burgos ollamos os impoñentes restos que quedaron en pé despois de que o fixeran estourar os franceses a comezos do s. XIX e desde el a evolución da estrutura urbanística da cidade. Relacionamos a súa construción coa valente loita das tropas galegas (familia Traba) que venceron Afonso O Batallador; disto din as crónicas que aos casteláns debíalles dar vergoña e se pensaban en voltar a chamalos para librarse doutros invasores. Tamén o relacionamos coa expansión do telégrafo na península Ibérica, feito ocorrido de man dun enxeñeiro militar e ministro nado en Muxía.
No mosteiro das Huelgas Reales a visita guiada foi moi demorada e nela acadaron unha presenza especial os numerosos reis e nobres soterrados nel ata o s. XV e relacionados con Galiza. A parte artística ocupou boa parte do tempo pois detivémonos en ver as diferentes etapas da súa construción. Subliñamos a sorpresa dos nosos socios, cando se lles explicou o porqué da escultura articulada de Santiago, e como o poder da catedral Compostelá era tanto que os monarcas e a nobreza de Castela non dubidaron en utilizar, para mingualo, calquera medio ou recurso.
Podedes ver algunha das fotos da viaxe a continuación.
andaina de santiago a ortoño 12 de outubro de 2023
Socios e socias do Galo participaron na aindaina organizada polos concellos de Compostela e Ames, xunto con outras institucións e organizacións, para conmemorar os 100 anos da creación do SEMINARIO DE ESTUDOS GALEGOS na casa familiar de Rosalía en Ortoño.
Xornadas seminario de estudos galegos 1923-1933. fotos do terceiro día.
O 5 de outubro remataron a xornadas coa participaciónde tres persoas.
Manuel Vilar falounos da etnografía e o SEG.
Mercedes Rozas achegounos á arte na Galiza nos tempos do SEG.
Ramón Ermida pechou estas xornadas falándonos da represión sobre o SEG.
Manuel Vilar falounos da etnografía e o SEG.
Mercedes Rozas achegounos á arte na Galiza nos tempos do SEG.
Ramón Ermida pechou estas xornadas falándonos da represión sobre o SEG.
XORNADAS SEMINARIO DE ESTUDOS GALEGOS 1923-1933. FOTOS DO SEGUNDO DÍA.
Hoxe, día 27 de setembro de 2023, continuaron as xornadas que organizamos xunto co concello de Santiago para celebrar o centenario do SEG.
Xosé Ramón Pena falounos da literatura na xeira do SEG.
A continuación, Aurora Marco destacou o labor das mulleres no SEG.
Para rematar, Uxío Breogán falounos da situación política naqueles tempos e do compromiso da xente do SEG con Galiza.
Xosé Ramón Pena falounos da literatura na xeira do SEG.
A continuación, Aurora Marco destacou o labor das mulleres no SEG.
Para rematar, Uxío Breogán falounos da situación política naqueles tempos e do compromiso da xente do SEG con Galiza.
quico cadaval enche o principal
Onte, 26 de setembro, Quico Cadaval abarrotou o Teatro Principal de Compostela co seu espectáculo TRINTA ANOS A CONTAR HISTORIAS. NOTAS DE RODAPÉ. Este espectáculo foi organizado pola Asociación Memoria Atlántica, coa colaboración da Agrupación Cultural o Galo e o patrocinio do Concello de Santiago de Compostela.
Quico Cadaval repasou o seu repertorio de 30 anos, engadindo explicacións e respostando as preguntas que fixera o público previamente. Contándonos da súa avoa, do cruce do Vilar, do Mascato; falando do coruño ou do mafioso de Serres; lembrando a Pico e o relato da morte agardando en Isfahán, con versións en todas as culturas do mundo. Fixo as delicias do público, non paramos de rir e bater palmas.
Galería de fotos e recorte da Voz.
Quico Cadaval repasou o seu repertorio de 30 anos, engadindo explicacións e respostando as preguntas que fixera o público previamente. Contándonos da súa avoa, do cruce do Vilar, do Mascato; falando do coruño ou do mafioso de Serres; lembrando a Pico e o relato da morte agardando en Isfahán, con versións en todas as culturas do mundo. Fixo as delicias do público, non paramos de rir e bater palmas.
Galería de fotos e recorte da Voz.
XORNADAS SEMINARIO DE ESTUDOS GALEGOS 1923-1933. fOTOS DO PRIMEIRO DÍA.
O día 20 de setembro de 2023 comezaron, na libraría Couceiro de Compostela, as xornadas que organizamos xunto co concello de Santiago para celebrar o centenario do SEG.
Miguel Anxo Xeixas comezou falando das persoas que traballaron paseniñamente recollendo as mostras da nosa cultura: voces, cantigas,... e lembrounos o traballo de figuras como Sarmiento ou Dorothé Schubarth.
A continuación, X. Antón Fraga falounos da aposta polas ciencias naturais, matemáticas e biomedicina que fixeron as persoas do SEG, lembrándonos o inxente labor realizado por persoas como Luis Iglesias ou Isidro Parga.
Para rematar, Antón Costa falounos da situación da escola galega no primeiro terzo do século pasado e do traballo realizado polo SEG no eido da pedagoxía.
Miguel Anxo Xeixas comezou falando das persoas que traballaron paseniñamente recollendo as mostras da nosa cultura: voces, cantigas,... e lembrounos o traballo de figuras como Sarmiento ou Dorothé Schubarth.
A continuación, X. Antón Fraga falounos da aposta polas ciencias naturais, matemáticas e biomedicina que fixeron as persoas do SEG, lembrándonos o inxente labor realizado por persoas como Luis Iglesias ou Isidro Parga.
Para rematar, Antón Costa falounos da situación da escola galega no primeiro terzo do século pasado e do traballo realizado polo SEG no eido da pedagoxía.
ALBA DE GLORIA 2023. pICO sACRO 22 DE XULLO
HOMENAXE ÁS VÍCTIMAS DA REPRESIÓN FRANQUISTA. ILLA DE SAN SIMÓN . 16 DE XULLO DE 2023
CONCERTO DE TOLEMIA´S CONCERT
visita á exposición
|
AO REDOR DA NOVELA DE LOIS DIÉGUEZ AS VOCES AMADAS
debate eleccións municipais
roteiro ao barrio de san lázaro
AS ORIXES DUN BARRIO HISTÓRICO
O descubrimento no ano 813 da tumba do apóstolo Santiago, converterá este espazo sagrado nunha dinámica cidade de proxección universal. A principal vía de comunicación será coñecida como Camiño Francés, a través da cal chegarán desde a Idade Media, peregrinos de toda a Europa continental cruzando a marxe norte da Península Ibérica.
Unha das medidas preventivas das cidades medievais coa que evitar a propagación de pandemias, foi a de situar espazos de reclusión de doentes e hospitais nas aforas. Foi o caso de San Lázaro, agromando coma pequeno núcleo viario ao pé do Camiño Francés, entre o Monte do Gozo e Os Concheiros, onde ficaron os doentes de lepra con acceso vetado á cidade.
A documentación máis antiga versa do ano 1.149, cando se funda o Hospital de San Lázaro, destinado a varóns co mal da lepra. Sen embargo, as diferentes intervencións arqueolóxicas que se realizaron no antigo solar da Escola de Capacitación Agraria, previamente á ocupación polo actual complexo administrativo, permitiron recoñecer unha serie de restos pertencentes a un hábitat medieval no que convivían os doentes, tales coma fondos de cabanas, canles, depósitos e fosas para almacenamento de alimentos coñecidas coma silos.
Desde este intre, a leprosería irá collendo entidade e articulando o espazo inmediato. Mostra disto será a construción dunha igrexa románica, cuxos alicerces e enterramentos asociados, poden contemplarse no andar baixo, dentro da Consellería de Medio Ambiente.
Máis non será o único resto patrimonial senlleiro, conservado ata os nosos días. Co derrubo en 1924 desta capela medieval, constrúese a igrexa modernista da man do arquitecto J. López Rego e que amosa con orgullo no testeiro da súa espadana, a cruz románica orixinal de San Lázaro e que Castelao soubo inmortalizar na obra As cruces de Pedra na Galiza, xunto con outras de semellante tipoloxía.
Tamén daqueles tempos existen outros restos conservados, como as vasillas e xerras cerámicas procedentes dos silos do lazareto e expostas nas vitrinas do Museo das Peregrinacións e de Santiago.
Máis o lazareto foi medrando, igual que o barrio que acababa de abrollar ao pé do principal camiño de peregrinación do occidente europeo. Esta orixe viaria do barrio con orientación lineal leste-oeste, determinará a orde e urbanismo en espiña de peixe das vivendas construídas ao pé do camiño, con hortas particulares nas súas traseiras, bordeadas por agras fértiles e comunicadas á súa vez por vellas corredoiras, sendo abrazado o conxunto por soutos e arboredos, fontes de recursos primarios dos nosos antepasados.
A vida e a historia segue e o lazareto antigo modernizarase no 1886 coa construción dun hospital a cargo da Deputación Provincial, hoxe edificio da Dirección Xeral de Ordenación Forestal.
Xa logo que dende súa fundación medieval, o barrio de San Lázaro experimentará grandes modificacións, a última delas coma consecuencia da expansión urbanística da cidade, con cambios arquitectónicos e sociolóxicos irreversibles.
Nestes días, veciños e veciñas do barrio, así coma visitantes, celebramos a nosa festa: a festa da uña, tradición centenaria cuxa orixe e causa, como tantas outras celebracións do país, retrotráese a unha mestura de cultos e tradicións populares. Neste caso, as uñas do porco, animal totémico da nosa gastronomía, serven de exvotos para doentes e familiares oferentes, en canto estas simbolizan as súas extremidades danadas.
Valoremos a idea de que a festa da uña non é unha simple feira gastronómica e moito menos que sexa algo recente ou inventado. Trátase da historia, tradición e cultura do noso barrio, parte intrínseca da cidade que medrou ao pé do sepulcro apostólico e do seu camiño.
Mario César Vila
(Arqueólogo)
Para saber máis: Bonilla Rodríguez, A.; César Vila, M. (2005): “Excavación arqueológica en área en el solar de la antigua capilla y lazareto medieval de San Lázaro (Santiago de Compostela, A Coruña)”, Gallaecia, 24, Santiago de Compostela, pp. 219-242.
Imaxes:
Unha das medidas preventivas das cidades medievais coa que evitar a propagación de pandemias, foi a de situar espazos de reclusión de doentes e hospitais nas aforas. Foi o caso de San Lázaro, agromando coma pequeno núcleo viario ao pé do Camiño Francés, entre o Monte do Gozo e Os Concheiros, onde ficaron os doentes de lepra con acceso vetado á cidade.
A documentación máis antiga versa do ano 1.149, cando se funda o Hospital de San Lázaro, destinado a varóns co mal da lepra. Sen embargo, as diferentes intervencións arqueolóxicas que se realizaron no antigo solar da Escola de Capacitación Agraria, previamente á ocupación polo actual complexo administrativo, permitiron recoñecer unha serie de restos pertencentes a un hábitat medieval no que convivían os doentes, tales coma fondos de cabanas, canles, depósitos e fosas para almacenamento de alimentos coñecidas coma silos.
Desde este intre, a leprosería irá collendo entidade e articulando o espazo inmediato. Mostra disto será a construción dunha igrexa románica, cuxos alicerces e enterramentos asociados, poden contemplarse no andar baixo, dentro da Consellería de Medio Ambiente.
Máis non será o único resto patrimonial senlleiro, conservado ata os nosos días. Co derrubo en 1924 desta capela medieval, constrúese a igrexa modernista da man do arquitecto J. López Rego e que amosa con orgullo no testeiro da súa espadana, a cruz románica orixinal de San Lázaro e que Castelao soubo inmortalizar na obra As cruces de Pedra na Galiza, xunto con outras de semellante tipoloxía.
Tamén daqueles tempos existen outros restos conservados, como as vasillas e xerras cerámicas procedentes dos silos do lazareto e expostas nas vitrinas do Museo das Peregrinacións e de Santiago.
Máis o lazareto foi medrando, igual que o barrio que acababa de abrollar ao pé do principal camiño de peregrinación do occidente europeo. Esta orixe viaria do barrio con orientación lineal leste-oeste, determinará a orde e urbanismo en espiña de peixe das vivendas construídas ao pé do camiño, con hortas particulares nas súas traseiras, bordeadas por agras fértiles e comunicadas á súa vez por vellas corredoiras, sendo abrazado o conxunto por soutos e arboredos, fontes de recursos primarios dos nosos antepasados.
A vida e a historia segue e o lazareto antigo modernizarase no 1886 coa construción dun hospital a cargo da Deputación Provincial, hoxe edificio da Dirección Xeral de Ordenación Forestal.
Xa logo que dende súa fundación medieval, o barrio de San Lázaro experimentará grandes modificacións, a última delas coma consecuencia da expansión urbanística da cidade, con cambios arquitectónicos e sociolóxicos irreversibles.
Nestes días, veciños e veciñas do barrio, así coma visitantes, celebramos a nosa festa: a festa da uña, tradición centenaria cuxa orixe e causa, como tantas outras celebracións do país, retrotráese a unha mestura de cultos e tradicións populares. Neste caso, as uñas do porco, animal totémico da nosa gastronomía, serven de exvotos para doentes e familiares oferentes, en canto estas simbolizan as súas extremidades danadas.
Valoremos a idea de que a festa da uña non é unha simple feira gastronómica e moito menos que sexa algo recente ou inventado. Trátase da historia, tradición e cultura do noso barrio, parte intrínseca da cidade que medrou ao pé do sepulcro apostólico e do seu camiño.
Mario César Vila
(Arqueólogo)
Para saber máis: Bonilla Rodríguez, A.; César Vila, M. (2005): “Excavación arqueológica en área en el solar de la antigua capilla y lazareto medieval de San Lázaro (Santiago de Compostela, A Coruña)”, Gallaecia, 24, Santiago de Compostela, pp. 219-242.
Imaxes:
- Restos da cabeceira da igrexa románica, sancristía e necrópole (Bonilla Rodríguez, A (2005): Excavación arqueológica en área en el solar de la antigua capilla y lazareto medieval de S. Lázaro (Santiago de Compostela, A Coruña), memoria técnica.
- Ilustracións de A. Castelao de “As cruces de pedra na Galiza”.
- Xerra trilobulada procedente do lazareto medieval, hoxe exposta no Museo das Peregrinacións e de Santiago (fotografía do autor).
Roteiro ao barrio da Almáciga
Palestra: Entroido unha festa en mudanza
Presentación de Personaxes da Galiza medieval
Roteiro Murguía en Compostela
Amores clandestinos no renacemento
Concerto do Grupo de Música Antiga 1500
Folclore medievalizado e subalternidade cultural. NO-DO NOS ANOS 40-50
Palestra: Diego Xelmírez e o Pío Latrocinio
Visita ao Panteón Real
Visita dirixida á exposición Laxeiro
Roteiro das Desterradas
Roteiro polo barrio de Sar
Visita a Quiroga
aLBA DE gLORIA E CARBOEIRO (2022)
hOMENAXE EN sAN sIMÓN E ROTEIRO POR cERDEDO-COTOBADE
cONVIVIO DA cULTURA gALEGA. oUTEIRO DE rEI
Presentación do Libro Negro da Lingua Galega
sEGUNDA vISITA DIRIXIDA Á EXPOSICIÓN sANTIAGO NO TEMPO
Visita dirixida á exposición Santiago de Compostela no tempo
Visita dirixida ao castelo da Rocha
Homenaxe a Manuel Lourenzo
|